هنگامی که در حداقل دو آزمایش اسپرموگرام آزواسپرمی (نبودِ اسپرم در مایع منی) دیده شود، پزشک بیضه‌ها را معاینه می‌کند و سطح هورمون‌های FSH و LH در خون اندازه گیری می‌شود. اگر سطوح این هورمون‌ها نرمال باشد و بیضه‌ها نیز در معاینه وضعیت مطلوبی داشته باشند، عمل نمونه برداری از بیضه (TESE) انجام می‌شود تا مشخص شود که آزواسپرمی مربوط به اختلال تولید در بیضه‌ها است یا انسدادی است.
همچنین گاهی در صورت وجود شواهد اختلال تولید اسپرم در بیضه‌ها، مانند افزایش FSH و یا کوچک بودن بیضه‌ها در معاینه، نمونه برداری از بیضه (TESE) انجام می‌گیرد تا مشخص شود برای انجام ICSI در بافت بیضه اسپرم وجود دارد یا خیر. در صورت وجود اسپرم مناسب و با صلاح‌دید پزشک، بافت بیضه منجمد و نگهداری می‌شود تا در صورت لزوم از آن استفاده شود. برای عمل TESE روی پوست کیسه‌ی بیضه شکاف داده می‌شود (در اتاق عمل) و به کمک میکروسکوپ جراحی با مشکلات روی کپسول بیضه (تونیکا آلوژینه) از نقاط مناسبت ر بافت بیضه نمونه برداری می‌شود.
روش TESE یا عمل جراحی بیوپسی بیضه
در روش بیوپسی بیضه یا TESE که به صورت سرپایی انجام می‌شود، علاوه بر تراشیدن موهای زائد ناحیه تناسلی و ناشتا بودن در صبح روز نمونه‌برداری، معمولاً نیاز به یک همراه نیز وجود دارد و فرد 2 ساعت پس از عمل مرخص می‌گردد. این روش هم تحت شرایط استریل اتاق عمل و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود؛ اما در صورت تمایل بیمار به علت دفعات زیاد عمل و همچنین صلاح‌دید پزشک، امکان تزریق آرام‌بخش‌های وریدی نیز فراهم است.
روش TESE شامل ایجاد برش‌هایی کوچک در بیضه و بررسی وجود یا عدم وجود اسپرم در لوله‌ها می‌باشد. برای بی‌حس کردن فرد، باید داروی مناسب به طناب منوی (محل بند بیضه در خارج از شکم) و نیز به محل برش تزریق شود. نهایتاً با شکافتن پوست و بافت بیضه، تکه‌های بسیار کوچکی از آن برداشته می‌شود و درون ظرفی حاوی محیط کشت قرار می‌گیرد.
با بررسی بافت مورد نظر در زیر ذره‌بین‌های آزمایشگاهی، در صورت مشاهده اسپرم می‌توان از روش میکرواینجکشن برای باروری مرد استفاده نمود. اما عدم مشاهده اسپرم یا کوچک بودن بیش‌ازحد سایز بیضه‌ها، پزشک را مجبور به تکرار نمونه‌برداری می‌نماید تا از ابتلا به آزواسپرمی مطمئن گردد.
در چنین شرایطی، تکرار روش میکروتسه (Micro TESE) یا نمونه‌برداری بیضه با میکروسکوپ، امکان بزرگ‌نمایی بافت مورد نظر، بررسی نمای مناسب‌تری از بافت بیضه و تشخیص بهتر وجود یا فقدان اسپرم، فراهم می‌باشد و طبیعی بودن اسپرم‌ها نشان می‌دهد که مشکل ناباروری مربوط به موارد دیگری می‌باشد.
لازم به ذکر است که اسپرم‌های حاصل از این فرآیند را می‌توان به صورت تازه و ضمن ایجاد هماهنگی با تخمک‌گذاری زن برای باروری استفاده کرد یا آن‌ها را برای بارداری‌های آینده فریز نمود.
شرایط انجام نمونه برداری از بیضه
در اغلب موارد نمونه برداری از بیضه به منظور بررسی قدرت باروری مرد صورت می‌پذیرد. شرایط انجام بیوپسی عبارت است از:
- عدم وجود اسپرم در آزمایش اسپرم مرد
- طبیعی بودن هورمون‌های بیمار
گرفتن اسپرم از بیضه برای آی وی اف
نمونه‌برداری از بیضه به‌منظور انجام آزمایش‌های تشخیصی و به دست آوردن اسپرم از بیضه برای استفاده در IVF و سایر روش‌های کمک‌باروری نظیر IUI و میکرواینجکشن یا تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) انجام می‌شود. البته لازم به ذکر است که تمامی بیماران آزواسپرمی نیاز به انجام بیوپسی ندارند و صرفاً افراد فاقد اسپرم در مایع منی یا مردان ناتوان در انزال، تحت این درمان قرار می‌گیرند.
باید دانست که استخراج اسپرم را می‌توان از نقاط مختلف دستگاه تناسلی انجام داد؛ ولی اگر آزواسپرمی به علت فقدان لوله‌های منی‌بر در دو طرف باشد، بیوپسی انجام نمی‌شود. پزشک ابتدا با انجام آزمایش آنالیز مایع منی یا اسپرموگرام به بررسی نمونه منی زیر میکروسکوپ می‌پردازد و در صورت عدم مشاهده اسپرم، تشخیص آزواسپرمی _از نوع انسدادی یا غیرانسدادی_ می‌دهد.
در آزواسپرمی انسدادی به دلیل مسدود بودن مجاری انزالی و اپیدیدیم یا آسیب‌دیدگی مجرای وازودفران بر اثر جراحی، اسپرم به مایع منی اضافه نمی‌شود. در آزواسپرمی غیرانسدادی نیز بدن هیچ اسپرمی تولید نمی‌کند یا سطوح اسپرم تولیدی آن بسیار پایین و ناکافی می‌باشد که این امر در اثر مسائل ژنتیکی، انزال عقب‌گرد یا رتروگراد و... رخ می‌دهد.
البته در خصوص انزال عقب‌گرد یا بازگشتی با بررسی ادرار فرد می‌توان به مشکل پی برد و گاهی در این موارد استخراج یا بازیابی اسپرم را انجام داد. از آنجایی که فرآیند تولید اسپرم در نقاط مختلف بیضه متفاوت است، نمونه‌برداری از قسمت‌های مختلف بیضه انجام می‌شود.
امروزه جهت نمونه‌برداری به‌ویژه در مردان دارای آزواسپرمی بیضوی، برای بیضه چهار قسمت در نظر می‌گیرند و سپس از هر قسمت نمونه‌برداری را انجام می‌دهند. بعد از نمونه‌برداری از بیضه در صورت حصول اسپرم بالغ، نمونه‌ها منجمد می‌شوند تا در فرآیندهای کمک‌باروری و لقاح مصنوعی از آن‌ها استفاده شود؛ چراکه در برخی از موارد این نمونه‌ها تنها اسپرم‌های باقی‌مانده برای بیمار می‌باشند که ممکن است در بیوپسی‌های بعدی پزشک نتواند اسپرم بالغی را پیدا کند.
نکات و مراقبت‌های قبل از نمونه برداری از بیضه
- قبل از انجام نمونه برداری از بیضه، رعایت یک سری موارد لازم و ضروری است. فرد می‌بایست که برخی از نکات را قبل از انجام نمونه برداری به پزشک اطلاع دهد و مراقبت‌های لازم را در نظر بگیرد. نکات ومراقبت‌های قبل از بیوپسی بیضهعبارتند از:
- وجود هر نوع خونریزی
- آلرژی به داروهای مختلف نظیر داروهای بی حسی
- داروهای مورد استفاده
- اصلاح موهای زاید کیسه بیضه، دور آلت تناسلی و کشاله ران (شب قبل از عمل)
اغلب این عمل با انجام بی‌حسی موضعی انجام می‌شود اما در صورتی که به تشخیص پزشک این عمل تحت بیهوشی انجام شود، توصیه می‌شود قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز شود.
مراقبت های بعد از عمل بیوپسی بیضه
- عدم استفاده از لباس زیر تنگ
- استفاده از داروهای مسکن و آنتی بیوتیک
- استراحت مطلق به مدت ۲۴ ساعت
- خودداری از رابطه جنسی طی ۱ الی ۲ هفته بعد از عمل
- خشک نگه داشتن ناحیه بیوپسی و عدم شست‌وشوی آن تا چند روز
- اجتناب از مصرف آسپرین تا یک هفته
عوارض عمل تسه
بیوپسی بیضه عمل جراحی ساده‌ای است و فرد دچار خونریزی مداوم یا عفونت نخواهد شد؛ البته درد و تورم خفیف، خونریزی بسیار کم، احساس ناراحتی و یا تغییر رنگ کاملاً طبیعی است. در برخی از موارد افراد نگران تشدید مشکلات ناباروری پس از انجام این عمل هستند که لازم به ذکر است این نگرانی بی مورد است؛ چراکه این عمل تأثیری بر نعوظ یا تشدید ناباروری فرد نخواهد داشت.
توصیه می‌شود در صورت مشاهده موارد زیر حتماً به پزشک اطلاع دهید:
- درد شدید
- تورم شدید
- تب بالای ۳۸ درجه
- خونریزی شدید
اعمال جراحی سرپایی
روش نمونه برداری سوزنی بیضه ( FNA ) یا اپیدیدیم ( PESA )
در برخی موارد که لوله واز تشکیل نشده یا فردی که قبلا وازکتومی شده و کاندیدای گرفتن اسپرم از بیضه می‌باشد یا در مواردی که بافت بیضه‌ها، غنی از اسپرم هستند، می‌توان برای پرهیز از عمل نمونه برداری بیضه و کاهش هزینه و عوارض عمل، از روش نمونه برداری سوزنی بیضه (FNA) یا اپیدیدیم (PESA) کمک گرفت، که با بی‌حسی موضعی و وارد کردن سوزن داخل بیضه یا اپیدیدیم و مکش مقدار اندکی از بافت به داخل سرنگ و بررسی آن زیر میکروسکوپ قابل انجام است.
